Turbo Şarjlı Araçları Doğru Kullanmanın Yolları

HERKESE SLMLAR BEYLER DAHA ÖNCE RAVEN ARKADAŞIMIZIN DONANIM HABER LİNKİNİ VEREREK AÇTIĞI KONUYU BEN DİREK YAZARARAK BURAYA KOYUYORUM.BİZZAT DH DE BU KONUYU ELLERİYLE UĞRAŞ VEREREK YAZAN O.B.K ARKADAŞIMIZDAN İZİN ALDIM KENDİSİNE HYUNDAICLUBTR YE ÜYE OLDUĞUMU VE SİZİN KONUNUZU AYNEN KENDİ FORUMUMUZA AÇMAYI İSTEDİĞİMİ BUNUN İÇİN İZİN İSTEDİĞİMİ BİLDİRDİM.KENDİSİDE BU DURUMA ÇOK SEVİNDİĞİNİ HERKESİN BİLGİLENMESİNİ ÇOK İSTEDİĞİNİ VE KAYNAK BELİRTEREK YAZMAM KAYDİ İLE İZİN VERDİ.
BENDE SAYIN YÖNETİCİLERDEN BU AÇTIĞIM KONUNUN HERKESİN DİREK "Teknik Ve Faydalı Bilgiler" GİRDİĞİNDE GÖRMESİNİ,BU ŞEKİLDE ÖZELLİKLE DİZEL ARAÇ KULLANAN ARKADAŞLARIMZIN SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE BİLGİLENECEĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜM İÇİN KONUNUN SABİT OLMASINI İSTİYORUM.
İNŞALLAH HERKESE YARDIMCI OLABİLMİŞİMDİR

AŞAĞIDA REHBERİ AYNEN YAYINLIYORUM;

ALINTIDIR
YAZAN:forum.donanımhaber.com'dan O.B.K nickli arkadaşımız.

Düzenleyen : ilter88

 

Öncelikle turboşarj <a href="http://forum.donanimhaber.com/m_22026445/mpage_1/key_//tm.htm#" target="_blank">sistem inin nasıl çalıştığına bakalım;

Egsoz gazından alınan güçle emme manifolduna temiz hava basılır.


Sadece dizellerde değil, tüm turbocharger sistemlerde egsoz gazının
itici gücü ile dönen turbo pervanesi, bir mil sayesinde başka bir
pervaneyi döndürür ki bu pervane de emme manifolduna temiz hava basar.

Bu iki pervane tek gibi çalışır <a href="http://forum.donanimhaber.com/m_22026445/mpage_1/key_//tm.htm#" target="_blank">ve doğrudan birbirine bağlıdır.

Intercooler olan araçlarda emme manifoldundan önce basınçlı hava intercoolerdan geçer ve soğutulur...

Alttaki fotoda iki türbinin birbirine nasıl bağlandığını görüyoruz.



Alttaki fotoda ise kırmızı ok egsoz gazının takip ettiği yolu, mavi ok ise temiz havanın takip ettiği yolu gösteriyor...


Silindirden çıkan egsoz gazı kırmızı yolu takip ederek turbo
pervanesini döndürüyor. O pervanede diğer pervaneyi döndürüyor. Bu
pervane bir tarafından hava filtresinden temiz havayı alıp, basınçla
intercollera ordan da emme manifolduna gön<a href="http://forum.donanimhaber.com/m_22026445/mpage_1/key_//tm.htm#" target="_blank">deri yor...
Bu da mavi yolla gösteriliyor... Tabi bu hava temiz hava. Egsoz gazı
turbo pervanesini çevirdikten sonra atılıyor çünkü...




Yani söylenti olarak dolaşan "turbo motora egsoz gazını basıyor" gibi
ifadeler yanlıştır. Turboşarj sisteminde iki türbin bulunur. Bunlardan
biri egsoz gazının itişiyle döner. Bir mil sayesinde birlikte dönen
diğer türbin de manifolda hava filtresinden gelen temiz havayı basar.


Motor yeterli devirde olsa bile eğer gaz pedalına yeteri kadar
basmıyorsanız turbo yeterli basınca ulaşmaz. Yani 4000 devirde giderken
ayağınızı gazdan çekmenizle turbo basıncı düşer. Hatta rolanti
seviyesine kadar iner.

Bunu sağlayan parçanın ismi "actuator" dur. (türkçesini bilmiyorum ve bulamadım)

Alttaki resimde görülen, turbo yataklarının üstündeki milli parça gaz
pedalının konumuna göre turbonun egsoz pervanesinde oluşan yüksek
basıncı komprasör pervanesine verir ve komprasör pervanesi de motora
basar veya bu yaprak(actuator) diğer konuma gelir ve egsoz pervanesinde
oluşan yüksek basınç, komprasör pervanesine gitmeden "wastegate" e
verilir. yani boşa salınır.




Bu yaprağın veya kapakçığın veya actuator ün konumlarını, gaz pedalının
açısı ve manifolda giden turbo borusunun üzerinde bulunan sensör
belirler.

Yani motor yüksek devirde olsa bile gaz
pedalından ayağınızı çekerseniz veya az basarsanız bu "actuator"
wastegate e giden yolu açacak ve gazı boşa salacaktır.


Actuator ün wastegate e giden yolu açmasının bir diğer sebebi ise
komprasör pervanesinden manifolda giden turbo hortumunun üzerinde
bulunan basınç sensörün

 

Peki turboşarjın yakıta ve performansa etkisi nasıl olur?

Gaz pedalının açısına göre turbo türbinleri üstündeki actuatör yaprakları açılıp kapanarak basıncı değiştirir.

Turbonun oluşturduğu yüksek sıkıştırma oranında yüksek miktarda oksijen
bulunur. bu yüksek miktarda oksijenin verimli yanabilmesi için daha
fazla yakıt gerekir ki zaten bu sebeple turbo basıncı gaz pedalının
konumuna göre artar.

yani gaza ne kadar basarsanız o kadar turbo basıncı elde edersiniz.

peki yakıt tüketimine etkisi ne olur?


atmosferik, yani turboşarj olmayan bir motorda gaza çok basarsanız
zengin karışım hazırlarsınız. yani yanma odasında bol miktarda yakıt
bulunur. ama bu bol miktarda yakıtı düzenli bir şekilde yakacak
sıkıştırılmış hava ve oksijen olmadığından yakıtınız boşa gider. bunu
turbo olmayan motorlarda yokuşlarda gaza ne kadar bassanızda aracın
boğulmasından anlayabillirsiniz

peki turboşarj beslemeli bir motorda ne olur?

gaz pedalına yüklenmenizle turboşarjın pervaneleri motora hava basar.
ve normalden daha fazla hava yani oksijen yanma odasına girer. gaza
yeteri kadar bastığınız için de yanma odasında bu bol oksijenle
birlikte yanacak yakıt mevcuttur. yakıt bu yoğun hava ile verimli bir
şekilde yanar ve performans artar.

yani turboşarj sistemi
yakıtı daha verimli kullanır. yakıtı arttırmaz. lakin turboşarj
beslemeli motora sahip araç sahipleri bu etkileyici güce kendilerini
kaptırıp gaz pedalına daha fazla basarlarsa yakıt tabiki oluşan
performansla birlikte artacaktır.

bir örnek vermek
gerekirse, tanıdık vw passat 1.8 20 valve motorunun iki versiyonu
bulunur. atmosferik yani turbosuz 125 bg ve 1.8 turbo 150 bg. aynı yol
şartlarında 1.8 turbo motorun az da olsa daha düşük tüketime sahip
olduğu fabrika verileri ile bile sabittir.

 

Bir diğer konu ise Turbo’nun devreye girip çıkması konusudur.


Turboşarj sistemi aslında sürekli devrededir. Türbinler motora hava
alındığı müddetce döner. Ancak yeterli devire ulaşılmamışsa veya gaza
yeteri kadar basılmıyorsa turbo, maksimum torku oluşturacak yeterli
basınçlara ulaşamaz.

Yani turbo devreye girip çıkmaz.
Yalnızca türbin devri değişir. Gaza basmazsanız veya motor devri
düşükse yavaşlar o kadar. Turbonun verimsiz çalıştığı aralık vardır.
Devrede olmadığı aralık yoktur.

Tabi bu bakış açısı
meselesidir. Türbinin yeterli basıncı ürettiği devire siz turbonun
devreye girdiği devir de diyebilirsiniz. Ancak teknik olarak doğru
olmaz. Gerçi bu biraz ayrıntı bir mesele ama değinmeden geçemedim...

 

Peki turboşarjlı aracı nasıl kullanmalı?

Önce soğuk motoru çalıştırıp giderken nelere dikkat edeceğiz...


Turbo türbinlerini birbirine bağlayan housing içindeki mil motor yağı
ile yağlanır. Bu yağlama işlemi motor soğukken, yani yağ da soğukken
verimli yapılamaz. Motor soğukken turbon türbinlerinin yüksek basınçla
yüksek devirlere çıkmasını engellemek gerekir. Turbo türbinlerinin
yüksek devirlere çıkmaması için, motor devrinin fazla
yükseltilmemesinin yanı sıra gaz pedalına da fazla basılmaması gerekir.
Zira turbo türbinlerinin dönüş hızını ve ürettikleri basıncı belirleyen
iki faktör vardır; - motor devri - gaz pedalının konumu.


Yani motor soğukken ortalama bir dizel araçta takriben 2500 devirin
üstüne çıkılmamalıdır. Mümkünse 2000 devirde vites yükseltilmelidir.
Yalnız bu durum sadece motor soğukken geçerlidir.

Ayrıca gaz pedalına motor soğukken yarısından çok basılmamalıdır. Zira bu hareket de türbinleri yüksek basınçla döndürür.

 

Şimdi motor normal sıcaklığına ulaştı. Peki şimdi en ekonomik ve verimli olarak turbo dize aracımızı nasıl kullanabiliriz?

Dizel araçların en verimli çalıştığı aralık max tork bandıdır.


Dizel bir araç için maksimum beygir üretilen deviri geçmek gereksiz ve
zararlıdır. zaten maksimum beygirin üretildiği devirden sonra dizel
motorlar karakteristik olarak tork kaybeder. yani maksimum beygir
devrinden sonra dizellerde çekiş genelde düşer.

Sonuç
olarak, herkes aracının hangi devir bandında maksimum torku sağladığını
bilmeli ve bu band üstünde kalmaya çalışmalıdır.

Örneğin
bir dizel motor 1750 - 3800 d/d bandında maksimum torkunu üretiyorsa bu
araçta vites yükseltmek için 3000 d/d yeterlidir. hızlı ivmelenme
isteniyorsa 4000 d/d ya çıkılabilir. ama normalde 3000 d/d üstü
gereksizdir.

normal sürüş için ise dizel aracı motorun
çektiğini hissettiğiniz en düşük devirde kullanın. bu devir genelde
turbonun yeterli basıncı ürettiği devir veya bunun 250 d/d üstüdür.


Bir diğer nokta ise dizel araçlarda mazot pompası enjeksiyon sisteminin
en önemli parçasıdır. Benzinli bir aracı rölanti devrinde
kullanabilirsiniz. Yani çok düşük devirlerde vites yükselterek motoru
tekletseniz bile motora ekstra kurum oluşumundan fazla pek bir zarar
veremezsiniz.

Ancak dizel bir motorda eğer rölanti devri
civarında, yani 1000 devir civarında aracı hızlandırmaya
çalışıyorsanız, mazot pompanızı aşırı yüklüyorsunuz demektir. Dizel
aracın devirli kullanılması gerektiği sözü de burdan gelir.


Dizel aracı viteste yol alırken veya kalkışta kesinlikle rölanti
devrine düşürmemek gerekir. bu mazot pompasını zorlayabilir. ama
performans beklenmiyorsa 1500 d/d ya kadar düşülmesinde bir zarar
yoktur. ama bu devirlerde ivmelenme gerektiğinde gaza yüklenmeden önce
vites düşürmek gerekir.
Sonuç olarak aracınızda eğer o anda
hızlanmayı amaçlamıyorsanız 1500 devir civarında kullanabilirsiniz.
Ancak bu devirin altı özellikle mazot pompanız açısından pek de
sağlıklı olmayacaktır. Ayrıca kurum oluşumu hızlanacaktır. Hızlanmak
için turbonun yeterli basınca ulaştığı 2000 devir civarında gaza
yüklenin. Aksi uygulamalar yanlıştır. Zaten genelde maksimum tork da bu
devirlerde başlar. Zaten kullanıcıı da bu 2000 devirden itibaren aracın
ivmelenmeye başladığını gözlemler...

 

Aracımızı çalıştırdık. Yol aldık. Ve şimdi de stop edeceğiz. Peki nasıl?


Herkes bilir ve söyler ki turboşarjlı araçlarda motor stop edilmeden
önce bir miktar rölantide beklenmesi ve ara gazı verilmemesi gerekir.

Ama nedir bunun mantığı?


Turbolu araçlarda kontak kapatılmadan önce beklemek gereksinimi hızla
dönen turbo türbinlerini birbirine bağlayan milin yağlamasının, kontak
kapatılınca kesilmesidir.

Turbo yağlaması motor yağı ile yapılır. Haliyle motor stop edilince de yağlama biter.


Yüksek basınç altında çalışan turbo türbinleri, kontak kapatılmadan
önce bir süre beklenirse normal devrine düşer. Kontak kapatılınca da
kısa sürede durur. Böylelikle yağlamanın kesilmesinden kaynaklı mil
kesme durumları oluşmaz.

Normal şartlarda yüksek basınçla
dönen turbo türbinlerinin aracı stop etmeden önce bir miktar (çoğu
zaman maksimum 1 dakika yeterlidir) rölantide bekletmek gerekir. Bu
sürede turbo türbinlerindeki yüksek basınç düşer. Yani yüksek hızda
dönen turbo türbinleri yavaşlar.

Türbinler durur demiyorum. Çünkü motora hava girişi olduğu sürece türbinler döner.


Eğer aracınızı gaza fazla yüklenmeden, yani turbo türbinlerinin
basıncını fazla arttırmadan kullanmışsanız bu bekleme süresi daha da
kısaltılabilir.

Ancak bu bekleme süresi aslında gidilen
yoldan bağımsızdır. “Yani uzun yola gitmedim. Öyleyse beklememe gerek
yok” düşüncesi yanlıştır.

Siz evinizden çıkıp tırmandığınız ilk yokuşda turbo türbinleri yüksek basınçla dönmeye başlamıştır bile.


Yani gittiğiniz yol kısa da olsa, eğer gaza biraz fazla basarak
aracınızı devirli kullanıyorsanız aracınızı stop etmeden önce muhakkak
bir müddet rölanti devrinde bekleyiniz. En azından 30 saniye beklemek
çok faydalı olur.

 

rehberi aynen yayınladım dostlarım gerçekten çok bilgilenmiştim ilk okuduğumda
büyük emek sarfederek yazmış arkadaşımız
burdan ona çok tşk ediyorum