Tork mu beygir gücü mü daha önemli

Sizlerinde bildigi gibi araclarda torkmu beygir gucumu daha onemlidir soruau yillardan bu yana tartisilagelir. Daha su ana kadar bu sorunun net bir sekilde sonuclandigina sahit olmadim.

Konuyu acma sebebim ise kalici olarak yanlis bildigimiz seyleri el birlibirligi ile duzeltmektir

 

Başlığınız büyük harflerden oluşuyordu düzenledim. Konunuzu açtığınız yer ; Düzenledim
Ana Sayfa Forumlar > Hyundai Club Türkiye Teknik - Modifiye - Tuning > Teknik Sorunlar ve Çözümleri > Boya & Kaporta & Trim Sorun Ve Çözümleri

 

Tesekkur ederim. Forumun acemisi oldugumdan sizlere bir donem yuk olacagim icin simdiden ozur dilerim.

 

Arabanızın az yakmasını istiyorsanız torku yüksek olacak

 

Yanlis biliyorsam duzeltin
Bir arac 120 beygir olsun
Bir traktor de 120 beygir olsun
Hiz olarak araba traktoru gecer
Kuvvet yuk cekme olarak traktor aractan cok iyidir
Aracin hizi beygir
Traktorun gucu de tork tur
Dogru mu acaba...

 

kaba tabirle tork otomobil motorunda döndürme momenti gücü yani tekerleği döndüren çeviren kuvvetin gücünü belirtiyor, ancak beygir gücü demek tekerleği belli bir torkta hızını arttırarak döndürmeye yarayan kuvvet. Farzı misal en basitinden gerçekte olmasada fantastik örnek verirsem 20 brake horse power ve 300 newton metre tork a sahip motorla donatılmış otomobil en dik rampaları bile üzerinde çok ağır yüklerle bayılmadan çıkar ama hızlandırmak için 8-10 tane vites lazımki 50-60km hızı anca geçebilsin öte yandan 100 brake horse power güçte 30nm lik torka sahip motor olsa rampa aşağı 180km hız görür ama ilk rampada bayılıp çok yavaşlamaya sebep olurdu hiçbir sürtünme gücü olmasa o motor 100 beygirin çıkabileceği hıza ulaşır ama ilk kasma kuvvetiyle devir düşmesi yaşardı

Dolayısıyla bu ikisi ahenk içinde olmalı bence, yüksek torklu düşük hp li bir motor bacakları kaslı olup 10 kat merdiveni zorlanmadan elinde yüklerle çıkabilen ama koşarken hızlı koşamayan hantallığıyla koşmaya başladığında çabuk hızlanamayan halterci tipi insana benzerken yüksek beygir gücü olup düşük torka sahip motor çok hızlı koşabilen çabuk hızlanan ama merdiven çıkarken yavaşlayan yada yük yüklenince hızlı koşamayan insana benzer.

Motor şaftından alınan gücü frenleme şiddetiyle test yaptıran bir aparat ile ölçülen değere brake horse power diyorlar bunun wheel horse power ı var o tekerlekten ölçülüyor ve aynı sonucu vermiyor araya şanzıman diferansiyel ve diğer aktarma organı kayıpları giriyor işte o yüzden motorun saf tork ve beygir çıkış değerleri şanzıman ve diferansiyel hatta tekerlek çapı gibi sebeplerle çok çok değişiyor.

O yüzden performans verisi elde etmek için benim fikrimce otomobilin ne torku nede beygir gücü önemli değil aslında... benim için bu konuda belirleyici faktör olarak önemli olan şey otomobilin yarım depo benzinle içinde tek sürücünün ağırlığı ve gündelik avadanlıklar ile dümdüz asfalt zeminde 20*C hava sıcaklığında 0 km den 100km ye ulaşabilme süresi ve 100km hızda yüzde 5 eğimli rampada gaza tam basıldığında 120km ye ne kadar sürede ulaşabildiğidir. Kaba fikirli tüketici olmak lazım tasarım aşamasına müdahale edemiyoruz çünki.

Yaktığımız yakıtın yaklaşık dörtte üçünün motordaki yanma kayıpları, supap açıp kapama süreleri, soğutma, yağlama, sürtünmeye giden güç, kayışlar kavramalar, yerçekimi, aerodinamik sürtünme gibi şeylere gittiği gerçeği varken tekerleğe bu kadar kuvvetin yinede iletilebilmesi güzel birşey

hem tork hem beygir gücü ikiside ahenkli biçimde olmalıdır, sonra bu motoru nerede kullanacağız? o yüzden oy veremiyorum işte. Petrol ile çalışan motorlardan ziyade stirling motorları ericsson motorları ve buhar makinalarına da ilgiyle baktığım için bazı uygulamalarda petrol motorlarını ne kadar güçlü yada ekonomik olsalar dahi gereksiz buluyorum.

 

beygir araba sattırır,tork yarış kazandırır

 

Yazdıklarınızda tamamen haklısınız beygir gücü ve tork birbirinden bağımsız değerler değildir tam aksine birbirine dönüştürülebilen vektörel büyüklüklerdir. Konunun ilerleyen aşamalarında olayı en ince detayına kadar sırası geldikçe hem teknik hemde somut örneklerle açıklamaya çalışacağım. Aslında hepsini bir arada da vermek isterim ama tüm bu karmaşa arasında anlışmaması ve/veya unutulmasından kaygı duyuyorum.

 

Caroll Shelby tarafından ortaya atılmış ve yıllar yılı ortalığı karıştırmış bir polemik kaynağı.

 

Torkun teknik açıklaması:

TORK
Tork dönme kuvvetidir. Diğer bir tanımla; Tork bir nesneye etki eden kuvvetin o nesnenin ne kadar dönmesine yol açtığının teknik ölçüsüdür denilebilir. Nesne bir eksen etrafında dönmektedir. Bu dönüş ekseninin adı ağırlık merkezidir. (O), kuvvetin etki ettiği noktayla ağırlık merkezi arasındaki mesafeye de Moment Kolu (r) denilmektedir. Moment kolu aynı zamanda bir vektördür. Dolayısıyla tork, mesafe vektörüyle kuvvet vektörünün kesişme ürünüdür ve aralarındaki açının sinüsüyle orantılıdır. Formüle edersek: T = F x r = rF.Sin(Q). Tork Q açısının 90 derece olduğu noktada maksimumdur (sin = 1). Tork teknik olarak bu şekilde ifade edilir.

 

Tork şudur. misal anneniz kavonoz kapağını açamayınca sizden yardım ister sizde güçlü ellerinizle kavanozu açarsınız. İşte tork budur.
Begir ise içi ağzına kadar çamaşır tozu paketleriyle dolu alışveriş arabası düşünün ve arabayı 3 tane trafik lambası olan kavşakta karşıdan karşıya hızlıca geçirmek istiyorsunuz. birinciden ikinciye durup bekleyip hemen ikinciden üçüncüye, durup hemen 2.den 3. ye koşarak geçirmek zorundasınız. 1 kişi ile bun koşturmacada alışveriş arabasının aniden hareketlenip hızlanmasıyla 2 kişinin birden aniden harekete geçip hızlanması bir olmaz. işte begir burda iş yapar.
yani arabayla kıyaslarsak beğgir seri hızlanmaya yarar, tork ise yokuş çıkarken aracın adımlarının eze eze ilerlemesi anlamına gelir. bisiklete binen bir kişi yokuş çıkarken zorlanır ve tüm vucuduyla pedallara sırayla yüklene yüklene çıkar. işte tork budur.
yani tork güçlü piston hareketidir.
beğgir ise güçlü seri hızlanmak demektir.
Ben şahsen begir severim benzinli motor severim.

 

Bu konu başlığı altında yazdıklarımı 2010 yılında bir forumdan almıştım. Yapan arkadaş belliki çok fazla emek harcamış bu işlere meraklı herkesin bilmesi gereken konular. İsmini bilmediğim bu arkadaşa buradan teşekkür ediyorum emeklerinden dolayı.

Konunun ilerleyen zamanlarında tüm mesele özümsendikten sonra kendi hazırladığım hesaplamalardan oluşan bir excel tablosunu buradan sizlerle paylaşacağım. Teorisini öğrendiğimiz bilgiler doğrultusunda gerekli değerleri yerine koyarak gerçeğe en yakın değerleri alabileceğiz.

Bu çalışmalarda turbo bir motor için gerekli tüm yakıt, hava, sıcaklık basınç değerlerine ulaşabileceğiz. Diğer bir tabloda ise gerekli olan güç, tork zaman parametreleri ile daha işe başlamadan alacağımız sonuçları net olarak bileceğiz. Konuya ilgi duyan forumdaşlara duyrulur.

 

Tork hakkında net örnekleme yapacak olursak; torkun ne olduğunu anlayabilmek için öncelikle “kuvvet”in ne olduğunu bilinmesi gerekir. Kuvvet, fizikte şöyle tanımlanmaktadır: “Hareket eden bir cismi durduran, duran bir cismi hareket ettiren, cisimlerin şekil, yön ve doğrultularını değiştiren etkiye Kuvvet denir.”
Demek ki kuvvet ile hareket arasında doğrudan bir ilişkinin var olduğunu söylemek mümkündür. Tüm nesnelerin eylemsizlik özelliği mevcuttur (momentum) , cisimler üzerlerine bir kuvvet etkimedikçe, pozisyonlarını korumaya eğimlidirler. Duruyorsa durmaya, hareket halindeyse harekete devam etme eğilimine eylemsizlik denilmektedir. Öyleyse örneğin duran bir masa dışardan bir kuvvet etki etmediği sürece kendiliğinden hareket etmeyecektir. Esasen masa nötr bir konumda değildir, üzerine etki eden kütle çekiminin etkisi altındadır. Buna rağmen yatay doğrultuda herhangi bir kuvvetin etkisi altında olmadığı için hareketsiz durmaktadır. Masaya bir de yatay doğrultuda bir kuvvet etkirse ve bu kuvvet masa ile zemin arasındaki sürtünme direncinden büyükse masamız hareket edecektir. Kısaca kuvvet bu; duran cisimleri hareket ettiren, hareket halinde olanları da duduran veya yavaşlatan etki... Dikkat ederseniz kuvvet tanımının içinde zaman ölçeği yok. Yani kuvvet tanımı bize hareketin zaman içindeki değişimini vermiyor. Bunu ileride daha ayrıntılı tartışacağız. Kaldığımız yere dönersek, kuvvet, büyüklüğü ve doğrultusu olan bir etki yani vektörel bir büyüklüktür. Kuvvet belli bir yön ve doğrultuda etkir. Bu yön doğrusal ise lineer bir kuvvetten, dairesel ise açısal/radyal bir kuvvetten söz ederiz çünkü kendi ekseni üzerinde hareket eden cisimlerin açısal momentumları vardır, söz konusu açısal momentumu değiştirecek olan şey de kuvvettir. Lineer vektörel kuvvete örnek yerçekimi, açısal/radyal vektörel kuvvete örnek olaraksa merkezkaç kuvveti verilebilir. Lineer vekötrel kuvvetin ölçüsü kg veya Newtondur. Yaklaşık 9,81 Newton 1 Kg kuvvete denk gelir. 1 kg ağırlığındaki bir cismi yerden kaldırmak için 1 kg’ın biraz üzerinde bir kuvvete ihtiyaç duyarız, aynı şekilde 1200 kg ağırlığındaki bir otomobili düz bir satıhta vites boştayken hareket ettirebilmemiz için yaklaşık 40-50 kg civarında bir lineer kuvvet uygulamamız gerekir. Yani bir nesneyi, iterken, çekerken ya da kaldırırken vektörü lineer bir kuvvete ihtiyaç duyarız.

Peki ya dairesel bir nesneyi kendi ekseni etrafında döndürmek istersek? İşte burda tork kavramı devreye girer...

Bir nesneyi kendi ekseni etrafında döndürmeye yarayan kuvvete tork ya da dönme momenti diyoruz. Tork, bir başka deyişle dönme momenti, Açısal Momentum kavramıyla iç içedir. Bir cismin çizgisel momentum vektörünün her hangi bir noktaya göre dönmesine açısal momentum denir. Cismin çizgisel momentum vektörü P,bu vektörü dönme noktasına bağlayan konum vektörü Y ise (Y ve P bir birine diktir), cismin açısal momentum vektörü J= Y x P olur. Açısal momentum zamana göre değişmiyor ve sabit kalıyorsa buna açısal momentumun korunumu denir (dJ/dt=sabittir). Sistemde açısal momentumun zamana göre değişimi aynı zamanda dönme momentini (tork) verir,Tork=dJ/dt.

Yukarıdaki bir başka akademik tanımdan anlaşılacağı üzere, torku bulabilmemiz için dönme eksenine dik etki eden kuvvet ile dönme eksenine olan mesafeyi çaRPMamız gerekir. Bunu aşağıdaki şekilde görebiliriz:


Bir kuvvet türü olarak torkun ölçüsü Newton-Metre ya da Kg-Metre cinsindendir (metrik sistemde). Bunu bir örnek vererek gösterelim: Çok büyük bir somun düşünün, bu somunu uzunluğu 1 metre olan bir anahtarla açmak istiyoruz. Anahtarın elimizdeki ucuna uyguladığımız kuvvet 20 kg olsun. Bu durumda somuna uygulanan tork 20 kgm (20 kg x 1 m) olacaktır. Anahtarın uzunluğunu 2 katına çıkarır ama kuvveti yarıya indirirsek (10 kg x 2 m ) yine 20 kgm’lik bir tork elde ederiz. Ya da anahtar uzunluğunu ½ metreye düşürelim, aynı torku elde etmek için bu durumda anahtar ucuna uygulamamız gereken kuvvet 40 kg olacaktır (40 x ½ = 20 kgm). Görüldüğü üzere esasen bir manivela etkisinden söz ediyoruz. Yani tork dediğimiz şeyi sadece manivela kolunun uzunluğunu değiştirerek bile artırıp azaltabiliyoruz. Bu önemli çünkü transmisyon dediğimiz sistemin yaptığı tam da budur. Birinin üzerinde 40 diş bulanan bir dişli üzerinde 20 diş olan bir başka dişliyi çevirdiğinde de olan şey budur. 40 dişe sahip dişli 100 NM tork taşıyor olsun, dönme hızı da 100 RPM olsun, Bu durumda 20 dişe sahip dişli diğeri 1 tur döndüğünde 2 tur dönecek ama torku yarıya yani 50 NM’ye inecektir. Buradan çıkaracağımız sonuç, torkun dişliler ve/veya manivela kolu uzunluğu ile oynayarak artırılıp azaltılabileceğidir. Transmisyon birbirini döndüren farklı çaplarda bir dizi dişli grubundan oluşur ve görevi seçilen vitese göre torku artırıp azaltmaktır. Vites kutusu bir tür tork çarpanı işlevi görür. Vites kutuları forumda bir başka topik konusu edilebileceği için daha fazla üzerlerine yazmaya gerek duymuyorum.

Tork kısaca bu; bir mili kendi ekseni çevresinde döndüren kuvvet, bildiğiniz kuvvet yani. lineer kuvvetten tek farkı döndürme yönünün açısal olması ve bu nedenle eksen merkezi ile eksen çeperi arasındaki mesafenin (manivela/moment kolunun) hesaba dahil edilmesi zorunluluğu...

Bir vidayı sıkarken, bir civatayı sıkar veya gevşetirken uyguladığımız kuvvet torkun ta kendisidir. En yalın tork tanımı da budur.

Motorlar da tork üretirler. Piston üzerine basınç uygulayan genleşme gazları bu basıncı biyel kolu aracılığı ile pistondan krank mili jurnaline iletir. Jurnal ile krank aksı arasındaki mesafe moment koludur. Baştaki açıklamaları hatırlarsak motorda nasıl tork üretildiğini de idrak etmiş olacağız. Motor torku “anlık tork” ve “averaj tork” olarak ikiye ayrılır. Kataloglarda verilen tork averaj torktur. Motorda üretilen tork şanzıman ve diferansiyelden geçerek tekerleklere iletilir. Bu esnada şanzıman ve diferansiyeldeki dişli oranları mertebesinde katlanır, yani artar. Bununla ilgili detaylı bilgi “TORK VE RPM İLİŞKİSİ” başlığı altında verilmiştir.

 

benim tork'da anlamadığım bazı durumlar var,
1-üreticiler tork değerini yazarken motorun tork değerini mi yoksa tekerlere aktarılan tork değerini mi yazarlar.?
2-eğer motorun tork değerini yazıyorlarsa tekerlere aktarılan değeri nasıl bulabiliriz.?
3-eğer tekerlere aktarılan tork değeri ise her viteste farklı değere uşalışmış olmaz mı.?
4-mesela bizim araç manuel, ben otomatiğini kullandığımda performansı daha az geliyor (0-100 değerleride farklı) ama ikisininde motor özellikleri aynı yazıyor ama iki aracı aynı yokuşa vursak manuel olanı öne geçecektir, bu nasıl oluyor.?
5-tekere aktarılan güç olarak düşünürsek, örneğin motor 200nm tork üretiyorsa biz bunu motor devrinden daha düşük devirde dönen bir şanzımanla 200nm den daha yüksek bir tork elde edilemez mi.?
6-4x4 araçlarda 4x4 moduna alınınca tork değeri katlanır mı.? yarıya mı düşer.? mesela bir araç çekicek olsak 4x4 modunda daha rahat çekmez mi.?
7-arazi şanzımanı olan araçlarda 4L, 4H modu oluyor, 4L de daha yüksek tork mu üretiyor.?

biraz uzun oldu sanki

 

Aslında motorun ürettiği tork değeri motor devriyle oarntılıdır. 7 soruda sorduğunuz herşey motor devri ile alakalı. döndürme momentinde esas olan lastik tabanında oluşan kuvvetdir. En yüksek tork değeri araçtan araca değişmek kaydı ile 3000 rpm civarında oluşur. Fakat bunu biz transmisyonla 2 yada 3 katına 10 katına çıkarabiliriz yada tam tersi çok fazla düşürebiliriz. Tork ve beygir gücü bağımsız değildir. birbirine dönüşen değerlerdir ve de etkileyen faktörleri duruma göre farklılık gösterebilir. İlerleyen günlerde bu konuları en ince detayına kadar vereceğim.

 

Güç=tork
Tork yüksek olsun rampada kendini belli eder


iPhone 5S Cihazımdan Tapatalk Aracılığıyla Gönderildi

 

Bu arada sanırım gözden kaçan bir şey var oda torku oluşturan sıkıştırma oranları yani tork ihtiyacın varsa aşırı besleme bir motora ihtiyacın var demektir yani sıradan bir benzinliden alacağın tork sınırlıdır o yüzden dizel motorda daha yüksek tork üretilmekte. Ve fakat benzinli motorların standart hali bile dieseden daha fazla hp üretebilmekte karar vermek zor o yüzden en iyisi TGDİ

 

Tork tamamen motorun üretiği beygir gücünü transmisyonun elverdiği şekliyle işe çevirir. Beygir gücü olmadan tork olmaz. Diesellerin yüksek torklu olmasının sebebi yüksek sıkıştırma oranları değil. Düşük rpm li dizayn edilmeleridir. Daha düşük devirde max beygir gücüne dolayısıyla daha düşük devirde max torka ulaşırlar. Bunlara ilişkin tüm örnek ve çevrim tablolarını ilerde sizlerle paylaşacağım.

 

Benim 1,3 admirem 86 beygir babamin getz 88 beygir babamin getz ile rampa ciktigimi fark etmiyorum admire kafayi yediriyo rampalarda bu fark arada 2 beygirden kaynaklanmiyordur heralde tork benim icin daha onemli